Kultura archeologiczna to relikt kultury żywej. Jest ona efektem porządkowania materiału archeologicznego przez archeologów.
Wyróżniamy porządkowanie rzeczowe, chronologiczne i przestrzenne. Kultura archeologiczna to jednostka porządkująca podobne materiały archeologiczne, jeśli te pochodzą z tego samego wycinka czasu i występują na określonym, zwartym terenie. Mówiąc inaczej jest to zespół materiałów archeologicznych, które spotykamy w tym samym wymiarze. Kultury archeologiczne wydzielane są wówczas, gdy na jakimś zwartym terenie współwystępują ze sobą materiały archeologiczne pochodzące z tego samego czasu. Kultura archeologiczna jest efektem pewnej prawidłowości, która kiedyś na tym terenie zaistniała – w tym ujęciu kultura archeologiczna jest fragmentem dawnej kultury żywej.
Modele następstwa kultur archeologicznych:
- ewolucyjny – kultura zmieniała się, ulegała ewolucji wewnętrznej
- migracyjny – nowa kultura archeologiczna jest efektem tego, że na danym terenie pojawiła się nowa ludność o innej kulturze
- dyfuzjonistyczny – efekt kontaktów i wpływów zewnętrznych.